سازهای ارکستر سمفونیک
سازهای ارکستر سمفونیک سازهایی هستند که همیشه در ارکستر سمفونیک غربی از آنها استفاده می شود.
تمام سازهای ارکستر نقش مهمی در ارکستر ایفا می کنند. به طور کلی می توان گفت در صنعت
ساز شناسی علمی به نام ارکستراسیون وجود دارد که نقش همه سازهای ارکستر سمفونیک را مورد بررسی
قرار می دهد. برای نواختن هر کدام از این سازها، نوازنده باید در محل خاصی بنشیند. به طور کلی هر ارکستر با
توجه به تعداد سازها و نحوه قرار گرفتن سازها نامگذاری می شود. ارکستر سمفونیک بزرگ ترین نوع ارکستر است
زیرا از تمام گروه های سازی در آن استفاده می شود. در حقیقت می توان گفت از تمام سازهای موسیقی کلاسیک
غربی در این ارکستر استفاده می شود. در این مقاله سایت دایره زنگی خوانندگان را با ارکستر سمفونیک و
سازهای مربوط به آن آشنا می کند.
نحوه چیدمان سازهای ارکستر سمفونیک
چیدمان سازهای ارکستر سمفونیک به صورت نیم دایره است و نوازندگان ویولون در سمت چپ و نوازندگان ویولا
در قسمت راست این نیم دایره قرار می گیرند. بعد از قرار گرفتن سازهای ویولون و ویلو، در وسط نیم دایره سازهای
ویولون سل و بعد از ویولون سل، دوبل باس ها قرار داده می شود. در بعضی موارد دوبل باس ها در کنار
ویولون سل ها قرار داده می شوند. گروه سازهای بادی در سمت چپ و در ردیف آخر چیده می شوند و سازهای
کوبه ایی کمی عقب تر از سازهای بادی قرار داده می شوند.
ارکستر سمفونیک
به گروهی از همنوازان و هم آوایی سازهای آنها با یکدیگر، ارکستر سمفونیک گفته می شود. تعداد سازهایی که در
ارکستر سمفونیک مورد استفاده قرار می گیرد، با توجه به نوع موسیقی متغیر است. به طور کلی در یک ارکستر
کامل سمفونیک و در قسمتی که سازهای زهی قرار می گیرد، گروه ارکستر دست کم به 10 نوازنده ویولا و 15 نوازنده
ویولون نیاز دارد. در بخش سازهای زهی همچنین باید تعداد 3 نوازنده کنترباس و 5 نوازنده برای نواختن ویولون سل
نیز حضور داشته باشند. در قسمت سازهای بادی ارکستر سمفونیک، وجود 3 نوازنده ترومبون و همچنین 5 نوازنده برای
نواختن ساز ترومپت ضروری است. در بخش سازهای زهی سازهایی همچون هورن، فرینچ هورن، ابوا و کلارینت
نیز لازم است. در قسمت سازهای کوبه ایی، گروه ارکستر به سازهایی از جمله طبل و تمپانی نیاز دارد.
تقسیم بندی سازها
سازهای ارکستر به چهار گروه سازهای کوبه ایی، سازهای زهی، سازهای بادی- برنجی و
سازهای بادی- چوبی طبقه بندی می شوند. هر کدام از این سازها نقش مهمی در ارکستر سمفونیک ایفا می کنند.
علاوه بر این دسته بندی، سازهای دیگری نیز در ارکستر سمفونیک وجود دارند ولی وجود آنها در ارکستر سمفونیک
دائمی نیست و با توجه به نوع موسیقی ممکن است از آنها استفاده شود. در طول تاریخ برگزرای ارکستر سمفونیک
یعنی از دوره کلاسیک تا الان، سازهای ارکستر سمفونیک دچار تغییرات زیادی شده اند و بعضی آنها نیز تکامل پیدا
کرده اند. در حقیقت می توان گفت این تکامل با تکامل علم ارکستراسیون انجام شده است.
در این مقاله سازهای ارکستر سمفونیک را مورد بررسی قرار می دهیم و انواع سازهای ارکستر سمفونیک را
معرفی می کنیم. سازهایی که در ارکستر سمفونیک استفاده می شوند، با توجه به نوع صدا و همچنین روش
نواختن به 4 دسته سازهای آیروفون، کوردوفون، ایدیفون و ممبرانوفون طبقه بندی می شوند.
سازهای آیروفون یا بادی
سازهای بادی به سه گروه سازهای بادی- برنجی، بادی- چوبی و سازهای بادی شاستی دار تقسیم می شوند.
یکی از انواع سازهای بادی- چوبی، ساز فلوت است که سازی بدون زبانه است و معمولاً از جنس چوب یا فلز
ساخته می شود. برای نواختن ساز فلوت، نوازنده باید در لبه تیز ساز بدمد. کلارینت یکی دیگر از انواع سازهای بادی
است که در ارکستر سمفونیک استفاده می شود. بدنه این ساز از چوب است ولی زبانه آن از فایبر گلاس یا پلاستیک
می باشد. کلارینت سازی تک زبانه است و صدای بلندی دارد. یکی دیگر از انواع سازهای بادی که در ارکستر
نقش کمتری ایفا می کند، ساز ساکسفون است. این ساز تک زبانه بوده و در انواع و اندازه های مختلفی تولید می شود.
سازهای بادی- برنجی و سازهای شستی دار
ساز ترمپت که در ارکستر سمفونیک نقش مهمی دارد، از سازهای بادی- برنجی است و صدایی نسبتاً نرم دارد.
این ساز در دو مدل ترمپت کشویی و ترمپت کلید دار ساخته می شود. ساز توبا یکی دیگر از انواع سازهای
بادی- برنجی است و قسمت وسط این ساز برای نواختن بسیار مناسب است. ساز ارگ از بزرگترین سازهای
ارکستر بوده و وسعت صوتی آن بسیار زیاد است. ساز ارگ یکی از مهمترین سازهای ارکستر سمفونیک
محسوب می شود و وسعت صدای این ساز برابر با وسعت صوتی تمام ارکستر است. ساز هارمونیوم از سازهای
شستی دار کوچک بوده و ارگ زبانه ایی نیز نامیده می شود. این ساز به خاطر فشار هوایی که توسط پاهای نوازنده
به آن وارد می شود، نواخته می شود.
سازهای کوردوفون یا زهی
سازهای کوردوفون در حقیقت همان سازهای زهی هستند و صدای آنها از طریق سیم ایجاد می شود.
ساز هارپ یا چنگ یکی از مهمترین سازهای ارکستر بوده و وجود آن در ارکستر سمفونیک ثابت است.
محدوه دامنه صوتی این ساز بیشتر از تمام سازهای ارکستر سمفونیک می باشد. ساز ویولون یکی از شناخته شده ترین
سازها در میان تمام سازهای ارکستر غربی است. ساز ویولون یکی از کوچکترین سازهای زهی بوده و برای اولین بار
در کشور ایتالیا ساخته شده است. کنترباس یا دبل باس یکی از بم ترین و بزرگ ترین سازهای زهی است. این ساز
از ویولنسل بزرگ تر می باشد و صدای بمی در ارکستر سمفونیک ایجاد می کند.
سازهای ایدیفون
سازهای ایدیفون از طریق بدنه ساز و ضربه زدن به ساز نواخته می شوند. ساز گانگ از سازهای ارکستر
بوده و یک صفحه فلزی کوبه ایی دارد و به وسیله یک مضراب نواخته می شود. سازهای گانگ در شکل های مختلف
در ارکستر سمفونیک استفاده می شوند. ساز گسیلوفون یکی دیگر از سازهای ارکستر سمفونیک است. این ساز از
نوارهای چوبی و آهننین درست شده و به وسیله مضراب و چوب نواخته می شود. این ساز بیشتر در کشور آفریقا
رواج دارد ولی در جنوب شرقی آسیا و در ارکستر سازهای کوبه ایی اندونزی نیز استفاده می شود. به طور کلی می توان
گفت قسمت ادوات کوبه ایی و ضربی ارکستر دارای دو نوع ساز است و ساده ترین آن مثلث و بلوک چوبی می باشد.
از دیگر سازهای ارکستر که از خانوداده ایدیفون هستند، می توان به گزیلوفون و زنگ های لوله ایی اشاره کرد.
سازهای ممبرانوفون یا کوبه ایی
ساز طبل از گروه سازهای کوبه ایی بوده و نقش مهمی در ادوات ارکستر غربی و گروه های موسیقی دارد.
به طور کلی می توان گفت انواع مختلف طبل از سازهای کوبه ایی هستند و نقش قابل توجهی
در ارکستر سمفونیک ایفا می کنند.
جمع بندی
در این مقاله سایت دایره زنگی سازهای ارکستر سمفونیک و نقش هر کدام از آنها در ارکستر سمفونیک را
مورد بررسی قرار داد. گروه ارکستر با داشتن فردی به عنوان رهبر ارکستر کار می کند و رهبر ارکستر با توجه به آهنگ
نوشته شده، ضرب و ریتم ها را به افراد گروه یادآوری می کند. رهبر ارکستر باید شناخت کاملی از همه سازها
داشته باشد و بتواند صدای همه سازها را به خوبی تشخیص دهد. نوازندگان گروه ارکستر سمفونیک،
قطعه ایی موسیقی دارند و با توجه به نت های آن قطعه به نواختن مشغول می شوند.
