آموزش موسیقی به کودکان استثنایی
موسیقی یکی از مهمترین و رایج ترین اقدامات درمانی برای درمان کودکان استثنایی می باشد. در حقیقت می توان گفت موسیقی درمانی رشته ایی است که برای درمان اختلالات جسمی و روانی کودکان استثنایی، از موسیقی کمک می گیرد.
تاریخچه استفاده از موسیقی به عنوان روشی برای درمان کودکان استثنایی مربوط به زمان افلاطون و ارسطو است. آموزش موسیقی به کودکان استثنایی دارای مزیت های فراوانی است و متخصصان بر این باور هستند که کودکان استثنایی می توانند از طریق موسیقی توانایی های حرکتی و شناختی خود را تا حد زیادی تقویت کنند.
در این مقاله دایره زنگی نقش موسیقی و موسیقی درمانی و تاثیرات مثبت موسیقی بر کودکان استثنایی را مورد بررسی قرار می دهد.
نکات مهم در هنگام آموزش موسیقی به کودکان استثنایی
هنگام آموزش موسیقی به کودکان استثنایی باید به توان هوش، شرایط ذهنی کودک و همچنین محدودیت های حسی و حرکتی کودکان استثنایی توجه کرد. به طور کلی برای آموزش موسیقی به کودکان استثنایی باید از سازهایی که نواختن آنها برای کودکان استثنایی ساده تر است، استفاده شود.
معمولاً مناسب ترین سازها برای آموزش موسیقی به کودکان استثنایی، سازهای ارف هستند. فعالیت های مربوط به موسیقی درمانی باید با توجه به مشکلات کودکان استثنایی انتخاب شود. به عنوان مثال برای درمان کودکان استثنایی که مشکلات حرکتی دارند، بهتر است از موسیقی های ریتمیک استفاده شود تا کودکان بتوانند حرکات بدنی خود را بهتر و دقیق تر کنترل کنند.
در جلسات موسیقی درمانی که برای کودکان استثنایی تشکیل می شود، بهتر است همه شرکت کنندگان شرایط یکسانی داشته باشند تا کار درمان راحت تر انجام شود.
تاثیرات مثبت موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی
موسیقی درمانی تاثیرات مثبتی بر کودکان استثنایی دارد و در حقیقت از موسیقی درمانی برای ثبات عاطفی، سازگاری اجتماعی، افزایش تمرکز، کنترل شخصیتی، انگیزش، احساس ارزش شخصیتی و همچنین تقویت هماهنگی بین ماهیچه ها استفاده می شود. در حقیقت موسیقی موجب تقویت رفتار و حرکات کودکان استثنایی می شود.
کودکان استثنایی با توجه به مشکلات حسی و حرکتی که دارند، می توانند از فعالیت های مربوط به موسیقی درمانی بهره مند شوند. از مهمترین برنامه هایی که در جلسلت موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی انجام می شود، می توان به آواز خواندن، انجام حرکات موزیکال و نواختن فردی و گروهی اشاره کرد.
طبق تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، موسیقی کمک بزرگی به کودکان استثنایی کرده و موجب بهبود حرکات جسمی آنها می شود.
فعالیت های موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی
هنگامی که از موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی استفاده می شود، بهتر است کودکانی که از نظر بهره هوشی در یک سطح هستند در یک گروه باشند تا در انجام تمرین ها و برنامه های مربوط به درمان، هماهنگی وجود داشته باشد.
طول دوره درمان و همچنین مدت زمان جلسات موسیقی درمانی، بستگی به مشکلات جسمی و روحی کودکان استثنایی دارد. تعداد جلسات موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی با توجه به توان کودکان استشنایی می تواند هر روز و گاهی هفته ایی چند جلسه باشد. به طور کلی فعالیت های موسیقی درمانی کودکان استثنایی بر پایه چند محور کلی از جمله خواندن، گوش دادن به موسیقی، ساخت آهنگ و حرکات موزیکال می باشد.
گوش دادن به موسیقی
گوش دادن به موسیقی یکی از مهمترین برنامه های مربوط به موسیقی درمانی محسوب می شود. ذهن کودکان استثنایی با گوش دادن به موسیقی، وارد دنیای زیبای ملودی ها شده و بر روی موسیقی متمرکز می شود. در حقیقت گوش دادن به موسیقی در بروز احساسات کودکان استثنایی بسیار موثر بوده و علاوه بر این موجب افزایش دقت این کودکان می شود.
خواندن آهنگ
هنگامی که کودکان استثنایی با هم شروع به خواندن آهنگ می کنند، مملو از شور و هیجان می شوند. ریتم و آهنگ ترانه ها در کودکان استثنایی که در ارتباط با محیط ناتوان هستند، تاثیر قابل توجهی داشته و موجب می شود کودکان استثتایی ارتباط مثبتی با محیط اطراف خود برقرار کنند.
در جلسات موسیقی درمانی که برای کودکان استثنایی انجام می شود، کودکان به صورت انفرادی و گروهی ترانه ایی را می خوانند. در این جلسات درمانی، برای کودکان استثنایی اشعار و ترانه های ساده ایی انتخاب می شود تا کودکان بتوانند به راحتی آنها را به خاطر بسپارند.
انجام حرکات ریتمیک و موزیکال
حرکات موزیکال بخش گسترده ایی از فعالیت های مربوط به موسیقی درمانی را تشکیل می دهند زیرا این حرکات بیان کننده احساسات درونی کودکان استثنایی هستند و کودکان فقط از این طریق می توانند احساسات خود را به دیگران نشان دهند.
هر گونه حرکتی که کودکان استثنایی با شنیدن موسیقی نشان می دهند، نشان دهنده نوعی احساس درونی در کودکان است. تمامی کودکان باید این حرکات را انجام دهند زیرا انجام این حرکات موجب فعال شدن انرژی در این کودکان می شود.
بهتر است حرکاتی که کودکان استثنایی انجام می دهند، ساده باشد و با موسیقی تناسب داشته باشد. هر اندازه حرکاتی که کودکان انجام می دهند با موسیقی تناسب داشته باشد، انرژی بیشتری از بدن آنها آزاد می شود.
آموزش موسیقی به کودکان استثنایی
ساختن آهنگ
در کلاس های موسیقی درمانی منظور از ساخت آهنگ، خلق کردن آهنگ با ویژگی های دقیق موسیقی نمی باشد بلکه منظور ایجاد یک ریتم ساده یا خواندن شعر و ترانه ایی ساده به حالتی خاص است. در حقیقت یکی از مهمترین ویژگی های سازهایی که در موسیقی درمانی کودکان استثنایی به کار برده می شود، ساده بودن ساز است.
به عنوان مثال با سازهایی از جمله ارف به راحتی می توان ریتم ها و آهنگ های ساده ایی را نواخت. کودکان استثنایی در کلاس های موسیقی درمانی، نواختن ساز را تجربه می کنند و به این ترتیب احساس توانمندی و اعتماد به نفس در آنها افزایش پیدا می کند.
شرایط کلاس های موسیقی درمانی برای کودکان استثنایی
فضای کلاس های موسیقی درمانی، دارای ماهیت خاصی است و این فرصت را برای کودکان استثنایی ایجاد می کند تا با انجام فعالیت های حسی، حرکتی و ادراکی تمام احساسات خود را بیان کنند. در این کلاس ها، نوع ساز با توجه به مشکلات لمسی کودکان برای آنها انتخاب می شود.
برخی از سازها مستلزم استفاده از دست ها و انگشت ها بوده و در برخی سازها مثل سازهای بادی کودکان باید از لب ها و دهان خود استفاده کنند. نواختن این سازها موجب رشد گفتار در کودکان استثنایی می شود. در حقیقت لمس کردن سازهای مختلف، نواختن آنها، گوش دادن به موسیقی و انجام حرکات موزون به کودکانی که مشکلات لمسی و حرکتی دارند کمک بزرگی می کند.
جمع بندی
موسیقی و موسیقی درمانی تاثیر فوق العاده ایی بر ذهن کودکان استثنایی داشته و موجب بهبود عملکرد این کودکان می شود. در حقیت موسیقی با افزایش تمرکز و توجه کودکان استثنایی، موجب یادگیری بهتر آنها می شود. در بعضی مواقع موسیقی تنها وسیله ارتباطی کودکان استثنایی با محیط اطراف است.
به عنوان مثال کودکان مبتلا به اوتیسم گاهی فقط از طریق گوش دادن به موسیقی با محیط ارتباط بر قرار می کنند. یک کودک مبتلا به اوتیسم می تواند ساعت ها با در آغوش کردن ضبط، آهنگ های مورد علاقه خود را گوش کند. موسیقی، احساس خشم و پرخاشگری کودکان اوتیسم را از بین می برد و در آنها حس امنیت ایجاد می کند.
موسیقی درمانی یکی از روش های مشهور و پرطرفدار برای درمان کودکان استثنایی به ویژه کودکان مبتلا به اوتیسم شناخته شده است. علاقه مندان با خواندن این مقاله از دایره زنگی، تا حدی با موسیقی و تاثیرات مثبت آن بر کودکان استثنایی آشنا می شوند.
